Hyperrealisme – Sculptuur

Recensent: Vera Weterings

Hyperrealisme – Sculptuur / Hyperrealism Sculpture onder redactie van Eva van Diggelen en Loes Visch

Waanders Uitgevers, Zwolle 2018
ISBN 9789462621817

Paperback met flappen, met illustraties in kleur en zwart-wit, catalogus, lijst van werken en fotoverantwoording
112 pagina’s
€ 24,95

Hyperrealisme – Sculptuur

Het boek en de gelijknamige tentoonstelling Hyperrealisme – Sculptuur presenteren hyperrealistische sculpturen uit de afgelopen vijftig jaar aan de hand van vijf thema’s: dubbelgangers, monochrome sculpturen, lichaamsdelen, dimensies en deformaties. De publicatie bevat naast een catalogusgedeelte ook een aantal essays. Zo gaat dr. Otto Leetze in zijn artikel in op de bijeengebrachte kunstenaars en beschrijft hij de kunsthistorische traditie waaruit deze 26 kunstenaars zijn voortgekomen dan wel op voortgaan. Ook besteedt hij aandacht aan het mensbeeld dat zij scheppen ten opzichte van ons menszijn. Het tweede essay is van de hand van Franklin Hill Perell. Hij concludeert in zijn stuk dat de innovaties van het hyperrealisme de beeldhouwkunst een nieuwe impuls hebben gegeven en ziet het hyperrealisme als een soort beweging die allesbehalve statisch is. Hij noemt het ‘21ste-eeuwse pluralisme vruchtbare grond voor een veelheid aan voorstellingsmogelijkheden.’ Daarnaast constateert hij dat de zoektocht naar de waarheid een belangrijk thema is in de hele ontwikkeling van het hyperrealisme en dat de overweldigende mogelijkheden van de hyperrealistische sculptuur als communicatiemiddel voor dit onderzoek ongeëvenaard blijven.

In het laatste essay verkent Marieke Jooren de hyperrealistische sculptuur in Nederland. Hierbij laat ze zien dat slechts een handvol musea meerdere, vooral recente, hyperrealistische sculpturen bezitten. Het verzamelen van hyperrealistische sculptuur blijkt in Nederland een niche te zijn. desalniettemin zijn er uiteenlopende musea voor moderne kunst die incidenteel werk van deze pioniers bezitten en deze vooral in hun vaste opstellingen plaatsen. Neem bijvoorbeeld Derelict woman van Duane Hanson in het Centraal Museum in Utrecht. Dit is een beeld van een haveloze zwerfster die tegen de muur gezakt ligt tussen een wisselende samenstelling van lege blikjes, papieren zakken, etensresten en spullen die museumbezoekers soms zelf toevoegen. Een ander voorbeeld is te vinden in Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam, het is een beeld van Maurizio Cattelan waarbij een man olijk de museumzaal inkijkt vanuit een gat in de grond. Andere voorbeelden zijn te vinden in Museum MORE, Museum Voorlinden en Museum Arnhem. Ook in tijdelijke exposities komt de hyperrealistische sculptuur vaker terug. Zo was Dancing White Man van Leonard van Muster te zien op de tentoonstelling 100 jaar lachen om kunst in Frans Hals Museum - Hal, toen nog bekend onder de naam De Hallen Haarlem. Het beeld is een zelfportret van de kunstenaar waarbij niet alleen de huid en gelaatstrekken nauwkeurig zijn nagebootst, maar dankzij een ingebouwde robot het beeld ook begint te dansen als iemand voorbij loopt. Dat dansen gebeurt op reggaemuziek op een ietwat onhandige manier. De kunstenaar wil hiermee het gevoel oproepen van de vaak houterige dansbewegingen van Nederlandse mannen. Behalve het behandelen van deze kunstwerken in Nederlandse musea concludeert Jooren ook dat er in Nederland geen werkelijke stroming van hyperrealistische beeldhouwers bestaat. Wel heeft het fenomeen volgens haar de afgelopen vijftien jaar een duidelijke aantrekkingskracht op hedendaagse Nederlandse kunstenaars in diverse stromingen.

De tentoonstelling Hyperrealisme Sculptuur past in de rijke geschiedenis van de 25-jarige Kunsthal waar met regelmaat aandacht is geschonken aan het internationaal realisme, zoals Nederlandse realisten na 1950 (2001), Duane Hanson (2002), Leve de schilderkunst, terug naar de figuur (2007), Edward Hopper and His Time (2010), Sir Stanley Spencer (2011), René Wirths, Het ding an sich (2011), Chuck Close (2012) en Hyperrealisme – 50 jaar schilderkunst (2017). De huidige tentoonstelling en bijbehorende publicatie kunnen ook worden beschouwd als een vervolg op deze laatste tentoonstelling Hyperrealisme – 50 jaar schilderkunst. Desalniettemin is het niet noodzakelijk de vorige tentoonstelling te hebben gezien of het bijbehorende boek te hebben gelezen om de bijzondere beelden te appreciëren.

De rijk geïllustreerde publicatie Hyperrealisme sculptuur laat de lezer kennismaken met een betrekkelijk jonge kunststroming. Aan de hand van een selectie werken van de baanbrekende pioniers George Segal, Duane Hanson en John DeAndrea en navolgers zoals Ron Mueck, Evan Penny en Paul McCarthy wordt je als lezer uitgedaagd anders naar jezelf te kijken. De herkenbare en toegankelijke mensfiguren bieden een intieme weerspiegeling op de menselijke natuur en kunnen zelfs een vervreemdend of voyeuristisch gevoel opwekken. Zowel de tentoonstelling als het boek zijn dan ook zeker de moeite waard en zullen eenieder verrassen!

Vera Weterings

De tentoonstelling Hyperrealisme Sculptuur is nog tot en met 1 juli 2018 in de Kunsthal in Rotterdam te bezoeken.

In het kader van de Natinoale Museumweek zal Hereditas Nexus extra recensies van tentoonstellingspublicaties en blogs over musea en tentoonstellingen publiceren. Houd de website in de gaten!