Museum Van Loon is de afgelopen periode hard bezig geweest met het project Open Huis, waarmee het historische souterrain in zijn geheel voor bezoekers toegankelijk is gemaakt, en het museum haar publieksprogrammering heeft kunnen verbreden. De voltooiing van het project wordt gevierd met de feestelijke tentoonstelling Dineren aan de gracht. In het museum sieren rijkelijk gedekte tafels vol familiezilver, porselein en kristal de diverse kamers op de bel-etage van het huis. In het souterrain wordt getoond hoeveel werk er vooraf ging aan de grote diners en ontvangsten die boven plaatsvonden. Voor een succesvol diner was de familie immers sterk afhankelijk van haar personeel. Dat wordt in beeld gebracht aan de hand van persoonlijk geschreven receptenboekjes, waarin Thora van Loon haar favoriete gerechten uitwisselde met kokkin Leida.

Op Keizersgracht 672, tegenwoordig Museum Van Loon, schoof de internationale beau monde rond 1900 maar al te graag aan bij kleinzoon Willem Hendrik van Loon en zijn vrouw Thora van Loon – Egidius. Mede door Thora’s voorname functie als Dame du Palais van koningin Wilhelmina ontving de familie hier vele binnen- en buitenlandse gasten van naam en faam bij de even zo talloze diners die het echtpaar organiseerde. Dankzij overgeleverde dagboekfragmenten en menukaarten weten we wie er kwamen eten en wat zij voorgeschoteld kregen. De status van de familie werd niet alleen uitgedragen door middel van waardevol porselein en zilver, maar ook door knechten gekleed in livrei in familiekleuren.

Het pronkstuk van de tentoonstelling is het in 1824 bestelde servies door Jonkheer Willem van Loon. Dit is naar verluidt het grootste zilveren servies dat ooit voor een particulier in Amsterdam werd gemaakt. Delen van het kostbare servies sieren nog altijd de tafels van zijn nakomelingen. Willem van Loon was echter niet de eerste binnen de familie die spectaculaire diners organiseerde. Al sinds de zeventiende eeuw bestond een rijke familietraditie van gastvrijheid aan de Amsterdamse grachten.

Extra bij de tentoonstelling opent het museum een zogenoemd pop-up-restaurant in de blauwe salon van het huis. Hier werden gedurende de tentoonstelling avonden georganiseerd waarin bekende chefs en culinaire beroemdheden dinergasten een driegangenmenu voorschotelden, geïnspireerd op de historische recepten van Thora van Loon en haar kokkin Leida. Daarnaast is als hedendaagse aanvulling op de tentoonstelling Mores door Marijn Bax te zien waarin hij onderzoekt of – en zo ja, waar en waardoor –de grenzen tussen up- en downstairs in huize Van Loon konden vervagen. Als aandenken bij de tentoonstelling is een uitgebreide tentoonstellingscatalogus met originele familierecepten verschenen van de hand van conservator Willem te Slaa en culinair publicist Janny van der Heijden. Hierin worden keukengeheimen van weleer uit de doeken gedaan, waardoor de kookliefhebber van nu er ook mee aan de slag kan.

Vera Weterings

De tentoonstelling Dineren aan de gracht is tot en met 13 januari 2019 te bezoeken in Museum Van Loon in Amsterdam.

Geïnteresseerd in tafelcultuur? Lees ook de boekrecensie van Nederland dineert – vier eeuwen tafelcultuur van Barend van Bethem e.a.