Afgelopen dinsdag opende in Museum Het Schip de tentoonstelling Gaudí en de Amsterdamse School. De dag ervoor werd Hereditas Nexus al in de gelegenheid gesteld om een kijkje te komen nemen op de nieuwe expositie.
Na de ingrijpende verbouwing van Het Schip beschikt het museum met het incorporeren van de voormalige basisschool in het gebouw over voldoende tentoonstellingsruimte om naast de vaste expositie ook regelmatig wisseltentoonstellingen te organiseren. Als enige museum dat volledig aan de bijzondere architectuurstroming van de Amsterdamse School is gewijd, is Het Schip sinds kort een nieuwe weg ingeslagen, zo vertelde directeur van het museum Alice Roegholt tijdens de voorbeschouwing van de tentoonstelling. Het museum richt zich niet alleen meer op de Amsterdamse School in Nederland, maar wil deze Nederlandse exponent van het expressionisme in de bouwkunst in internationaal perspectief plaatsen. Hiervoor wordt samenwerking gezocht met buitenlandse musea over verwante stromingen, architecten en kunstenaars. In de tijdelijke exposities wordt dan de link gelegd met de architecten van de Amsterdamse School. Zo ook in het geval van deze tentoonstelling, waarvoor werd samengewerkt met verschillende Catalaanse instanties die het werk van Gaudí over de Spaanse landsgrenzen promoten.
De kiem voor juist deze tentoonstelling werd al gelegd in de prille beginperiode van het museum in 2001. De eerste bezoekers maakten bij het zien van het bijzondere gebouw vaak de vergelijking met de wonderlijke bouwwerken van Gaudí in Barcelona. Dat de vergelijking tussen de bouwstijlen verder gaat dan enkel de golvende gevels wordt uit de doeken gedaan op de tentoonstelling. Tijdens een rondgang over de expositie vertelden curatoren Nikki Manger en Laura Lubbers over de totstandkoming en inrichting ervan. Het werk van de Catalaanse meesterbouwer en dat van de Amsterdamse Schoolarchitecten is niet alleen qua uiterlijk aan elkaar verwant maar ook wat betreft inspiratiebronnen, materiaalgebruik en misschien wel maatschappijvisie.
Om met dat laatste te beginnen; Gaudí is vooral bekend geworden door opdrachten van rijke opdrachtgevers. Zijn patroon Eusebi Güell is daarvan het bekendste voorbeeld maar ook textielmagnaat Josep Batlló i Casanovas voor wie hij Casa Batlló bouwde, zat goed in de slappe was. Minder bekend is dat Gaudí in zijn jonge jaren ook een gebouw heeft ontworpen voor een arbeiderscoöperatie. Toen hij in 1878 net afgestudeerd was werd Gaudí hoofdarchitect bij het ontwerp en de bouw van een utopisch socialistisch woon-werkcomplex voor de coöperatie La Obrera Mataronense in Mataró, een industriestad vlakbij Barcelona. Het plan bevatte onder andere woonhuizen, fabrieksgebouwen, een school en een bibliotheek. Helaas gooide een grote crisis in de textielindustrie in de jaren 1880 roet in het eten waardoor het project halverwege gestaakt moest worden. Wel had Gaudí toen al twee woonhuizen en een hal waar textiel gebleekt kon worden gebouwd. Tekeningen van de ontwerpen zijn op de tentoonstelling te zien, evenals een prachtig vormgegeven metalen bij, die als nijver insect symbool stond voor de arbeiderscoöperatie en op haar vaandel prijkte.
Net als de Amsterdamse Schoolarchitecten was Gaudí een kind van zijn tijd. De oprukkende industrialisatie zorgde er bij beide voor dat zij op zoek gingen naar inspiratie in de natuur en die daar ook vonden. De golvende lijnen en plant- en diermotieven in decoratie en ornamenten zijn daar uitvloeisels van. Net als de exponenten van de Amsterdamse School streefde Gaudí in zijn ontwerpen naar het creëren van een Gesamtkunstwerk, dat zowel qua exterieur als interieur een eenheid vormde. Ook hij ontwierp hiervoor meubels en gebruiksvoorwerpen, zo zijn op de tentoonstelling ook elementen uit het interieur van Casa Batlló te zien.
De tentoonstelling is een prachtig vormgegeven geheel geworden, waarin op een toegankelijke en aangename manier Gaudí en de Amsterdamse School met elkaar in contact worden gebracht. Een uitstekende kans om het prachtige werk van beide expressionistische stromingen samen te bekijken. Van een bezoek zult u absoluut geen spijt krijgen!
Wouter van Dijk
De tentoonstelling Gaudí en de Amsterdamse School is nog tot en met 31 maart 2019 te zien in Museum Het Schip in Amsterdam.
Geïnteresseerd in de Amsterdamse School? Lees ook de recensie van het boek bij de tentoonstelling Gaudí en de Amsterdamse School.
Houd onze website de komende tijd in de gaten voor nog een bijdrage over het nieuwe boek over De Dageraad of kijk hier alvast voor eerdere stukken over de Amsterdamse School.